حمل و نقل دریایی

حمل و نقل دریایی چیست؟

حمل و نقل دریایی عبارت است از جابجایی افراد، کالاها و غیره به‌وسیله قایق، کشتی و دیگر شناورها از روی دریاها، اقیانوس‌ها، دریاچه‌ها، کانال‌ها و رودخانه‌ها.

کالاهایی که از طریق دریا حمل می شوند معمولاً دارای حجم و وزن زیادی می باشند. طولانی بودن ‏زمان حمل در اکثر اوقات توجیه چندانی برای مسافر ندارد. از سوی دیگر در بعضی موارد مشخصات جغرافیایی ‏کشور این نحوه ورود کالا و مسافر را غیر ممکن می کند چرا که دسترسی به آبهای آزاد در تمام کشورها مقدور نمی باشد. اما با تمام این موارد حمل و نقل دریایی مهمترین نوع حمل بوده و درصد بالایی از تجارت جهان بدین شیوه به مقاصد حمل می رسد.

به هر حال وقتی حمل و نقل دریایی مطرح میگردد کشتی های باری که ‏حتی برای حمل کالاهای مختلف با ویژگیهای خاصی تجهیز شده اند به ذهن متبادر می شود. بنادر و امکانات بندری و تجهیزات تخصصی زیادی توسعه یافته اند تا این نوع حمل و نقل بویژه در زمان تخلیه و بارگیری با اطمینان و سرعت بالا انجام شود.

هنگامی که کشتی حامل کالا وارد حوزچه های بنادر شده و برای تخلیه پهلو گرفت و مأمورین ‏بهداشت با ورود و بررسی مدارک اجازه ارتباط آن با بندر را صادر نمودند مامورین گمرک ‏بدواً دفتر مخصوصی را به فرمانده کشتی ارائه می دهند که خصوصیات کلی کالا و کشتی از ‏قبیل نام، نام فرمانده، تعداد پرسنل و پرچم و نوع کشتی و بنادر مبدا و مقصد و ‏وزن وتعداد کالایی که باید تخلیه شود، مقدار آذوقه و کالاهای ممنوع الورود و… را درآن ‏ثبت نماید. سپس انبار کالایی که قرار نیست تخلیه شود، انبار آذوقه و انبار نوشیدنیها و کالاهای ‏ممنوع الورود، لاک و مهر می گردد و سپس فرمانده کشتی و یا نماینده مؤسسه حمل ‏و نقل مربوطه فهرست محمولاتی را که می خواهد تخلیه نماید را در دو نسخه ‏اظهارنامه اجمالی به گمرک اظهار می نماید.

تالی گیری چیست؟

پس از صدور اجازه، عملیات تخلیه ‏آغاز می گردد و برای کنترل کالاهای تخلیه شده مشخصات ظاهری بسته ها بتدریج که ‏تخلیه می شوند در فهرست هایی ثبت می گردند که این عمل را تالی گیری می گویند و با ‏مشارکت نماینده گمرک ( بندر ) و موسسات حمل و نقل انجام می شود. به هر حال گمرک با ‏بندر مکلف است تا پانزده روز پس از خاتمه تخلیه با مؤسسه کشتیرانی تسویه حساب ‏نمایند و به همین منظور قبلاً برای هر قلم بارنامه قبض انبار صادر می شود. در گام بعد شرکت حمل با صاحب کالا تسویه حساب نموده، ترخیصیه و قبض انبار را به وی تحویل می دهند و صاحب کالا با در دست داشتن این اسناد و دیگر اسناد لازم اقدام به ترخیص کالا از گمرک می نماید.

مزایای حمل ونقل دریایی:

1) حمل دریایی نسبت به بقیه روش ها ارزانتر بوده و به همین دلیل صاحبان کالا و شرکت های تجاری ترجیح می دهند کالای خود را از طریق مسیرهای آبی حمل کنند. می توان گفت بیش ترین حجم تجارت و حمل و نقل از طریق دریا و آب های آزاد انجام می شود.

2) مزیت دیگر آن حمل کالا با حجم بالا است. از طریق آب های آزاد محموله های نسبتا سنگین تا حدود 200 تا 500 هزار تن را به سهولت می توان با یک کشتی از بندری به بندر دیگر جابه جا کرد.

3)مزیت سوم حمل دریایی ثبات و تشابه نسبی در کرایه های مربوطه است.

انواع روش های حمل و نقل دریایی:

– حمل و نقل دریایی کالا به روش حمل کراس استافینگ Cross Stuffing

منظور از روش حمل کراس استافینگ انتقال کالا از یک کشتی به کشتی دیگر و ادامه مسیر می باشد. از روش کراس استافینگ در شرایط تحریم و بنادر کوچک استفاده می شود.

معمولا کشتی های بزرگ به بنادری که قابلیت پهلو گرفتن آن ها را ندارند وارد نمی شوند، کشتی در یک بندر نزدیک پهلو میگیرد و کالاهای مورد نظر به کشتی های کوچک تخلیه و آنها راهی بندر شده و کالاها را تخلیه می کنند. روش کراس استافینگ تنها در واردات کالا صورت نمی گیرد بلکه همین عمل بصورت عکس در صادرات هم صورت می پذیرد. نکته مهم این است که در روش کراس استافینگ حتما یکی از کشتی ها باید دارای جرثقیل جهت تخلیه کالا های مورد نظر باشند و گاها خطراتی هم در حین این جابجایی کالاها را تهدید می کند. اما کشورهایی مثل ایران که درگیر تحریم های شدید بین المللی می باشند بر اساس شرایط خاص از این روش بخصوص برای واردات کالای خود استفاده می کنند.

– حمل و نقل دریایی کالا به روش حمل ترانسشیپ Transshipment

ترانسشیپ به معنای حمل و نقل کالا به یک بندر واسط می باشد. چنانچه بارگیری مستقیم کالا از بندر مبدا به بندر مقصد امکانپذیر نباشد از روش حمل دریایی ترانسشیپ استفاده می شود. مثلا کالای مورد نظر با کشتی وارد بندر جبل علی شده و سپس در آنجا بار کشتی یا هواپیما دیگر می گردد و روانه مقصد نهایی که ترکیه می باشد می شود.

– حمل و نقل دریایی کالا به روش حمل چارترینگ Chartering

زمانی که حجم کالای مورد انتقال زیاد می باشد و یا محموله بسته بندی خاصی ندارد شرکت حمل از روش چارترینگ و یا اجاره کامل کشتی استفاده می کند.

– حمل و نقل دریایی کالا به روش گروپاژ

متصدیان حمل و نقل مجازند کالاهای همگونی را که دارای فروشندگان مختلفی می باشند و به مقاصد یکسانی ارسال می گردند، به شکل گروهی بسته بندی نموده و تحت عنوان یک محموله ارسال نمایند، در این گونه موارد صاحب کشتی اقدام به صدور بارنامه گروهی می نماید. به این نوع حمل و نقل گروپاژ می گویند.

– حمل و نقل دریایی کالاهای فله BULK

کالاهایی که بصورت فله و بدون بسته بندی می باشند را از این طریق توسط کشتی های مخصوص حمل کالاهای فله انتقال میدهند.

انواع کشتی های فله بر:

1- کشتی های فله بر مخصوص کالای خشک Bulk Carrier Dry

این کشتی ها دارای انبارهای توخالی بر روی عرشه خود می باشند و برای حمل کالاهایی چون گندم، ذرت، سویا و انواع غلات مورد استفاده قرار می گیرند.